ชื่อสมุนไพร : กูดแดง
ชื่ออื่นๆ : ลำเพ็ง, ลำเท็ง, ปรงสวน, ปรงสวย, ผักยอดแดง, ผักกูดแดง, ผักกูดมอญ (กลาง), ลำมะเท็ง (ประจวบฯ, นครราชสีมา), ปากุ๊มะดิง (มลายู-ใต้)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Stenochlaena palustris (Burm.f.) Bedd.
ชื่อวงศ์ : PTERIDACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นกูดแดง ลำต้นทอดขนานพันต้นไม้อื่น ปลายยอดมีสเกลสีน้ำตาลรูปค่อนข้างกลมปกคลุม ซึ่งมักจะหลุดไปเมื่อต้นแก่
- ใบกูดแดง เป็นใบประกอบชนิดที่มีใบย่อยติดสองข้างของก้านใบ ใบที่สร้างสปอร์และใบที่ไม่สร้างสปอร์มีรูปร่างต่างกันชัดเจน ที่ไม่สร้างสปอร์ใบทั้งใบจะยาวประมาณ 45 – 80 เซนติเมตร มีใบย่อยออกสองข้างของก้านใบ ใบย่อยแต่ละใบรูปร่างคล้ายคลึงกัน คือมีก้านใบสั้นๆ ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย ฐานใบขอบแหลม แผ่นใบเรียบเป็นมัน มีขนาด 12.5 x 2.5 เซนติเมตร ใบสร้างสปอร์จะเกิดที่ยอด ใบย่อย มีขนาดประมาณ 20 เซนติเมตร X 3 เซนติเมตร โดยมีกลุ่มของอับสปอร์คลุมแผ่นใบทั้งสองด้าน ยกเว้นบริเวณเส้นกลางใบ
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ยอดอ่อน, เถา
สรรพคุณ กูดแดง :
- ราก รักษาแผลงูกัด
- ยอดอ่อน เป็นยาบำรุงเลือด ใช้เป็นผักสดได้ทำให้เป็นยาระบาย รักษาอาการบวมของกล้ามเนื้อและแผลฟกช้ำดำเขียวรักษาอาการอัมพาต แก้นิ่ว เป็นยาแก้โรคผิวหนัง
- เถา เป็นยาบำรุงสตรีหลังคลอดบุตร
ข้อมูลเพิ่มเติม :
วิธีการปรุงยา :
- ยอดอ่อน ตำให้ละเอียดพอกบริเวณแผล ทั้ง 5 (ราก, ลำต้น, ใบ, ดอก, ผล) ต้มดื่มเฉพาะน้ำ
- ใบและยอดอ่อนสามารถนำมารับประทานเป็นผักสด หรือใช้ปรุงเป็นอาหารได้ ส่วนเถาของลำต้นมีความเหนียวและทนทาน สามารถนำมาสานเป็นตระกร้าได้
ถิ่นกำเนิด และ พื้นที่ที่พบ พบกระจายพันธุ์ทั่วไปในประเทศ พบตามริมห้วย ที่ลุ่มป่าพรุ ที่ชื้นแฉะ ป่าดิบชื้น และพบขึ้นพันต้นไม้ใหญ่ในป่า
ผักกูดแดง เป็นพืชในวงศ์เฟิร์น พบมีการกระจายพันธุ์อยู่มากตามป่าดิบชื้น หรือตามป่าพรุในที่ลุ่มชื้นแฉะ มักเลื้อยพันไปตามต้นไม้ใหญ่ๆ ในป่า สามารถพบเห็นได้ทั่วไปทุกภาคของประเทศไทย เป็นผักพื้นบ้านที่นิยมนำมารับประทานเป็นผักสด ลวกจิ้ม หรือใส่ในแกงเลียง แต่ในปัจจุบันจะพบพืชชนิดนี้ได้น้อยลง เนื่องจากมีการบุกรุกทำลายป่ากันมากขึ้น