ข่าลิง

• ข่าลิง เป็นไม้ล้มลุก มีเหง้าใต้ดิน สูง 50-150 ซม. รสเผ็ดและมีกลิ่นฉุนแรงมาก
  
  
  
• ใบข่าลิง ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนาน  ขอบใบเรียบและมีคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบบาง เรียบ สีเขียว กว้าง 4-10 ซม. ยาว 15-30 ซม. ผิวใบเกลี้ยง ปลายใบแหลม
  
  
  
• ดอกข่าลิง สีแดงอมม่วงหรือสีขาวอมเขียวถึงเหลืองนวล ออกเป็นช่อตั้ง ยาว 15-25 ซม.  ดอกย่อยขนาด 1 ซม. กลีบรองดอก เชื่อมกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น 3 แฉก กลีบดอก โคนเชื่อมกัน เป็นหลอดสั้นๆ กลีบปากแผ่ ปลายแยกเป็น 3 กลีบ มีเส้นสีม่วง แกมแดงเป็นทาง
  
  
  
• ผลข่าลิง รูปทรงกลม ขนาดประมาณ 1 ซม. ผลแก่สีส้ม ถึงแดง ปลายผลมักมีกลีบเลี้ยงติดอยู่
  
  
  

• ใบ รสเผ็ดร้อนซ่า แก้เกลื้อนน้อย เกลื้อนใหญ่ ฆ่าพพยาธิต่างๆ
• ดอก รสเผ็ดร้อนซ่า ใช้ขับพยาธิในลำไส้
• ต้น รสเผ็ดร้อนซ่า เป็นยาแก้ฝีดาษ ฝีทราย ฝีเส้น ฝีฝักบัว
• เหง้า รสเผ็ดร้อนซ่า เป็นยาแก้กามโรค แก้ปวดท้อง แก้จุกเสียดแน่นเฟ้อ เป็นยาถ่าย แก้กามโรค ใช้ทาเวลาถูกแมลงกัดต่อย สตรีอยู่ไฟใช้กินหลังคลอด แก้วิงเวียนแก้ฝีดาษ ฝีเส้น ฝีทราย ฝีฝักบัว แก้เกลื้อนน้อย เกลื้อนใหญ่ ขับพยาธิในลำไส้
• เหง้าและราก แก้ประดง รักษากามโรค เกลื้อน พิษฝี ปวดท้อง ผายลม ขับลมในลำไส้ แก้พิษสุนัขบ้า

ข้อมูลเพิ่มเติม :

• โรคผิวหนัง กลาก เกลื้อน ใช้ใบ หรือดอก ขยำเอน้ำเป็นยาทารักษากลาก เกลื้อน หรือใช้เหง้าแก่ตำแล้วแช่ในเหล้าโรง 1 สัปดาห์ ทาบริเวณที่มีอาการจนกว่าจะหาย
• ปวดท้อง บิด ท้องขึ้นท้องเฟ้อ ใช้เหง้าแก่สดต้มน้ำดื่ม
• บวม แก้ฟกช้ำ ใช้ข่าแก่สดคั้นเอาน้ำทา
• แมลงสัตว์กัดต่อย ใช้เหง้าแก่สดตำเอาน้ำทาบริเวณที่มีอาการ ช่วยบรรเทาอาการปวดบวมจากแมลงสัตว์กัดต่อย

ยอดอ่อน หน่ออ่อนข่าลิง รับประทานเป็นผักสดกับน้ำพริก ป่น หรือใส่เครื่องแกง ต้มยำ ตำเมี่ยงข่า เป็นต้น