ชื่อสมุนไพร : จักรนารายณ์
ชื่ออื่นๆ : เชียตอเอี๊ยะ, งู่ปุ่ยไฉ่(จีน), จักรนารายณ์(ไทย), กิมกอยมอเช่า, ผักพันปี, แปะตังปุง, แปะตังปึ, แป๊ะตำปึง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Gynura procumbens (Lour.) Merr
ชื่อวงศ์ : ASTERACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นจักรนารายณ์ไม้ล้มลุก หรือเป็นพุ่มเตี้ยเลื้อย มีอายุหลายปี ลำต้นตั้งตรง หรือโค้งตั้งแต่โคนต้นแล้วค่อยตั้งตรงที่ส่วนยอด สูง 30-60 เซนติเมตร ลำต้นมีสีเขียว หรือสีเขียวมีลายสีม่วง ลำต้นเรียบ หรือมีขนนุ่มสั้นๆ ต้นและใบฉ่ำน้ำ
- ใบจักรนารายณ์เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ แผ่นใบรูปไข่ วงรี หรือรูปหอกกลับ ขนาด 2-15×1.5-5 เซนติเมตร มีขนสั้นนุ่มทั้งสองด้านใบหนา ขอบจักเล็กน้อย ใบฉ่ำน้ำด้านล่างของแผ่นใบ (ท้องใบ) มีสีม่วง ด้านหลังใบมีสีเขียวก้านใบยาว 0.5-4 เซนติเมตร มีขนสั้นนุ่ม
- ดอกจักรนารายณ์ ออกเป็นช่อแบบกระจุกแน่น มีดอกย่อย กลีบดอกสีเหลือง เส้นผ่านศูนย์กลางดอก 1.5-2 เซนติเมตร ก้านช่อดอกยาว 1-15 เซนติเมตร มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น ใบประดับเล็กๆ รูปแถบ หรือเป็นเส้น รอบกลีบเลี้ยงหลายอัน ดูคล้ายเป็นกลีบเลี้ยงวงนอก มีวงใบประดับรองรับช่อดอกรูปคล้ายระฆัง ขนาด 8-10×6-8 มิลลิเมตร ดอกย่อยสีเหลืองส้ม วงกลีบดอกขนาด 11-15 มิลลิเมตร หลอดกลีบดอกแคบ ยาว 9-10 มิลลิเมตร
- ผลจักรนารายณ์ ผลแห้งเมล็ดล่อน สีน้ำตาล รูปทรงกระบอก ขนาดประมาณ 5 มิลลิเมตร มีขนประปราย มี pappus (กลีบเลี้ยงของดอกย่อยที่เปลี่ยนรูปร่างไป และติดอยู่กับผล) สีขาว ลักษณะเป็นขนอ่อนนุ่มคล้ายเส้นไหม ขนาด 10-12 มิลลิเมตร
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ใบ
สรรพคุณ จักรนารายณ์ :
- ใบจักรนารายณ์ รสเย็น ตำผสมสุราพอกฝีแก้ปวด แก้ฟกบวม แก้พิษอักเสบทุกชนิด แก้ปวดหัวลำมะลอก แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย ดูดถอนพิษได้ดีมาก
[su_quote cite=”Word INFO”]ใบจักรนารายณ์ นำใบสดมาพอประมาณ แล้วตำให้แหลกผสมกับสุราขาวใช้สำลีชุปให้เปียกนำไปปิด ตรงที่ปวดบวม หรืออักเสบ เช่นที่คออักเสบกลืนอะไรไม่ได้ พอกแก้พิษหัวลำมาลอก พิษจากแมลงป่องกัดต่อย ยานี้เวลาพอกแล้วจะรู้สึกเย็นสบาย พอกประมาณวันละ 2-3 ครั้ง[/su_quote]