ชื่อสมุนไพร : จำปีแขก
ชื่ออื่นๆ : จำปาแขก(จันทบุรี)
ชื่อสามัญ : Banana Shrub, Port Wine Magnolia, Dwarf Chempaka
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Magnolia figo (Lour.) DC.
ชื่อวงศ์ : MAGNOLIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นจำปีแขก เป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง 4 เมตร กิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนสั้นนุ่มสีน้ำตาลแดงปกคลุม มีหูใบชัดเจน
- ใบจำปีแขก เป็นใบเดี่ยว รูปไข่แกมขอบขนาน ผิวเกลี้ยง ขนาดกว้าง 2-5 ซม. ยาว 3-10 เซนติเมตร ก้านใบยาว 3-5 มิลลิเมตร
- ดอกจำปีแขก ออกดอกสีขาวครีม มีกลิ่นหอมแรง กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีลักษณะเหมือนกัน รวม 6 กลีบ ค่อนข้างหนา รูปไข่ปลายแหลมหรือมน ขนาดประมาณ 25-35 มิลลิเมตร บานระยะสั้นๆ กลีบดอกก็หลุดร่วง เกสรผู้มีจำนวนมาก ยาว 10 มิลลิเมตร เกสรเมียขนาด 7-10 มิลลิเมตร
- ผลจำปีแขก รูปทรงกลม ผลแก่แตกได้ เมล็ดแก่สีแดงสด มี 1-2 เมล็ด
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ดอก, ราก, น้ำมันจากดอก, เปลือกต้น, แก่น, เปลือกราก
สรรพคุณ จำปีแขก :
- ดอก มีน้ำมันหอมระเหย ปรุงเป็นยาหอม บำรุงหัวใจ
- ราก เป็นยาแก้โรคกะบังลมเคลื่อน
- น้ำมันจากดอก ทาแก้ปวดหัว และตาบวม ดอก แก้ไข้ ขับปัสสาวะ
- เปลือกต้น แก้ไข้
- แก่น บำรุงประจำเดือน
- เปลือกราก ใช้เป็นยาเบื่อปลา
ดอกจำปีแขก ชาวจีนนิยมนำไปสกัดหัวน้ำมันสำหรับใช้ในอุตสาหกรรมน้ำหอมและใช้แต่งกลิ่นชาด้วย
สตรีชาวฮ่องกงสมัยก่อนนิยมใช้ดอกจำปีแขกเสียบมวยผมเพื่อให้ส่งกลิ่นหอมแทนการพรมน้ำหอม
ชาวไทยใช้ดอกสด ทำน้ำอบ น้ำปรุงด้วยเช่นกัน ส่วนบุหงารำไปนั้น จะไม่นิยมใช้ดอก เพราะเมื่อแห้งจะมีกลิ่นออกเหม็นเปรี้ยว