ชื่อสมุนไพร : ชุมเห็ดเทศ
ชื่ออื่น ๆ : หมากกะลิงเทศ, ลับมืนหลาว, ขี้คาก(ภาคเหนือ), ชุมเห็ดใหญ่, ส้มเห็ด(เชียงราย), ตะสีพอ(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), จุมเห็ด(มหาสารคาม), ตุ๊ยเฮียะเต่า, ฮุยวิจวบักทง(จีน)
ชื่อสามัญ : Ringworm Bush, Candelabra Bush,Seven Golden Candle-stick.
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cassia alata Linn.
ชื่อวงศ์ : CAESALPINIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นชุมเห็ดเทศ เป็นพรรณไม้พุ่มขนาดกลาง ลำต้นมีความสูง 2-3 เมตร ก้านใบนั้นยาวในก้านหนึ่งนั้นจะมีใบแตกออกเป็น 2 ทาง มีลักษณะคล้ายใบมะยม แต่จะโตและยาวกว่าประมาณ 10-12 ซม. และกว้างประมาณ 3-6 ซม.
- ใบชุมเห็ดเทศ เป็นใบประกอบขนนก มีความยาวประมาณ 30-60 ซม. ใบย่อยจะเรียงกันเป็นคู่ ๆ 8-20 คู่ ลักษณะใบย่อยนั้นจะรูปขอบขนานแกมรูปรี โคนใบจะมน ตรงปลายใบของมันมนหรือเว้าเล็กน้อย ฐานใบนั้นจะมนและไม่เท่ากันทั้ง 2 ข้าง ขอบใบเรียบเป็นสีแดง ใบจะมีความกว้างประมาณ 5-7 ซม. และยาวประมาณ 5-15 ซม. ก้านใบย่อยสั้นมาก
- ดอกชุมเห็ดเทศ จะออกเป็นช่อใหญ่ ตามง่ามใบใกล้ปลายกิ่ง มีความยาวประมาณ 20-50 ซม. ดอกจะเป็นสีเหลือง ดอกตูมนั้นคล้ายดอกข่า และเมื่อดอกบานจะเป็นสีเหลืองเข้ม กลีบรองกลีบดอกจะมีอยู่ 5 กลีบ เป็นรูปขอบขนาน สีเขียวตรงปลายของมันจะแหลม ส่วนก้านดอกนั้นจะสั้นและมีลายเส้นเห็นได้ชัด เกสรตัวผู้จะมีอยู่ประมาณ 9-10 อัน แต่มีความยาวไม่เท่ากัน อับเรณูเมื่อแก่จะมีรูเปิดที่ยอด ส่วนเกสรตัวเมียนั้นมีอยู่ 1 อัน ผิวเกลี้ยง
- เมล็ดชุมเห็ดเทศ (ผล) นั้นจะออกเป็นฝัก แต่ไม่มีขน ฝักเป็นรูปบรรทัด หนามีความกว้างประมาณ 1.5-2 ซม. และยาวประมาณ 10-15 ซม. จะมีปีกอยู่ 4 ปีก มีความกว้างประมาณ 5 มม. ตามความยาวของฝัก ฝักที่แก่จะเป็นสีดดำและแตกตามความยาว แนวปีกอันหนึ่ง ในฝักหนึ่งจะมีเมล็ดอยู่ประมาณ 50-60 เม็ด เมล็ดนั้นจะแบนลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม มีความกว้างประมาณ 5-8 มม. และยาวประมาณ 7-10 มม. ผิวนอกนั้น จะขรุขระเป็นสีดำ
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ทั้งต้น, ต้น, ใบ, ดอก, ฝัก, เมล็ด, ราก
สรรพคุณ ชุมเห็ดเทศ :
- ทั้งต้นชุมเห็ดเทศ ใช้ขับพยาธิในลำไส้ ถ่ายพิษตานทรง รักษาซาง โรคผิวหนัง ถ่ายเสมหะรักษา ฟกบวม รักษาริดสีดวง ดีซ่าน และฝี
- ต้นชุมเห็ดเทศ ใช้เป็นยารักษาคุดทะราด และกลากเกลื้อน รักษากษัยเส้น ขับพยาธิ และขับปัสสาวะ รักษาท้องผูก และทำให้หัวใจเป็นปรกติ
- ใบชุมเห็ดเทศ จะมีกลิ่นฉุน ต้มน้ำกินเป็นยาระบาย อมบ้วนปากและใช้เป็นยาฆ่าพยาธิตามผิว หนัง รักษากลากเกลื้อน ผิวหนังอักเสบเป็นผื่นคัน เส้นประสาทอักเสบ รักษากษัยเส้นขับปัสสาวะ และรักษากระเพาะอาหารอักเสบ
- ดอกชุมเห็ดเทศ ใช้ 1 ช่อ ต้มน้ำกินเป็นยาระบาย ทำให้ผิวหนังดีมีสี มีใย
- ฝักชุมเห็ดเทศ ใช้ผสมกับยารักษากลาก และเป็นยาขับพยาธิ
- เมล็ดชุมเห็ดเทศ ใช้รักษาอาการท้องผูก รักษาโรคผิวหนัง ขับพยาธิ
- รากชุมเห็ดเทศ ใช้ผสมยาบำรุงธาตุ ปัสสาวะเหลือง โรคตาเหลือง ใช้ต้มกินเป็นยารักษาตกมูกเลือด ทำให้เจริญอาหาร และมีคุณสมบัติเป็นยารักษาหิดและสิว โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน ฆ่าพยาธิตามผิวหนัง เป็นยาระบายท้อง รักษาท้องผูก ถ่ายเสมหะ รักษากษัยเส้นและขับปัสสาวะ ทำให้หัวใจเป็นปกติ
[su_quote cite=”The Description”]ใบและดอกชุมเห็ดเทศใช้เป็นยารักษาโรคได้ใช้เป็นยารักษาอาการท้องผูก ใช้ดอกสด2-3ช่อ ต้มรับประทานกับน้ำพริก หรือนำเอาใบสดมาล้างให้สะอาด หั่นตากแห้งใช้ต้มชงน้ำดื่ม ครั้งละ 12 ใบ รับประทานก่อนนอน [/su_quote]
[su_quote cite=”The Description”]เมื่อมีอาการกลาก เอาใบขุมเห็ดเทศสด โขลกให้แหลก เติมน้ำเล็กน้อยผสมกับปูนแดง ที่กินกับหมากนิดหน่อย ตำผสมกันไปทาบริเวณที่เป็นกลาก ทาบ่อยๆจนหาย[/su_quote]
[su_quote cite=”The Description”]ฝีแลแผลพุพอง ใช้ใบชุมเห็ดเทศและก้านสดประมาณ 1 กำมือ ต้มกับน้ำพอท่วมตัวยา เคี่ยวให้เหลือ 1 ใน 3 ชะล้างบริเวณที่เป็นวันละ 2 ครั้ง เช้า เย็น ถ้าเป็นมากให้ใช้ประมาณ 10 กำมือ ต้มแล้วอาบทั้งตัวเลย[/su_quote]
[su_quote cite=”The Description”]ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา »เก็บใบชุมเห็ดเทศขนาดกลางไม่แก่หรือไม่อ่อนเกินไป ต้องเก็บก่อนออกดอก และเก็บดอกสดเป็นยา[/su_quote]