ชื่อสมุนไพร : ทองบ้าน
ชื่ออื่น ๆ : ทองเผือก(เหนือ), ทองหลางด่าง(กทม.), ทองหลางลาย, ทองหลางใบด่าง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Erythrina variegata L.
ชื่อวงศ์ : PAPILIONACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นทองบ้าน ไม้ต้นขนาดกลาง สูง 10-25 เมตร ผลัดใบ เรือนยอดทรงกลมทึบ เปลือกสีน้ำตาลอมเทามีลายสีขาวคล้ายร่องแตกตามแนวยาว ลำต้นและกิ่งมีหนามสั้นสีดำ
- ใบทองบ้าน ประกอบมี 3 ใบย่อย เรียงเวียนสลับ ใบรูปไข่หรือรูปไข่แกมรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน กว้าง 5-6 ซม. ยาว 6-8 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบมน ใบอ่อนมีขนประปราย ใบแก่เกลี้ยงสีเขียวเข้มเป็นมันมีลายเหลืองตามแนวเส้นใบแผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ขอบใบเรียบ เส้นแขนงใบข้างละ 7-8 เส้น ก้านใบยาวถึง 20 ซม.
- ดอกทองบ้าน สีแสดแดงหรือสีขาว ดอกรูปถั่ว ออกเป็นช่อแบบช่อกระจะขนาดใหญ่บริเวณปลายกิ่ง ช่อดอกยาว 17-47 ซม. ดอกบานเต็มที่กว้าง 7-8 ซม. กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันปลายแยก 2 แฉก ไม่สมมาตรกัน กลีบดอกสีแดงหรือส้มมี 5 กลีบ เรียงซ้อนทับกัน มีกลิ่นหอมอ่อนๆ
- ผลทองบ้าน เป็นฝักแห้งแตก รูปทรงกระบอก สีน้ำตาลเข้ม ลักษณะเป็นข้อต่อกัน กว้าง 1-2.5 ซม. ยาว 15-45 ซม. เมล็ด รูปไข่สีน้ำตาลแดง
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เปลือกต้น
สรรพคุณ ทองบ้าน :
- เปลือกต้น มีรสเฝื่อนขม ใช้แก้โรคตับ แก้ริดสีดวง แก้ลม แก้นิ่ว ลดไข้ แก้ปวดท้อง ช่วยบำรุงกระดูก กระตุ้นหัวใจ แก้ปวดฟัน แก้เสมหะ ใช้ขับพยาธิไส้เดือน แก้ลมเป็นพิษ แก้ตาแดง ตาฝ้าฟางและตาแฉะ แก้มะเร็ง ช่วยในการนอนหลับ รักษาแผลฝีหนอง แก้ฟกช้ำ ปวดบวม