ชื่อสมุนไพร : น้ำเต้า
ชื่ออื่นๆ : มะน้ำเต้า(ภาคเหนือ), คิลูส่า, คูลูส่า(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), ลุ้นออก, แผละลุนอ้อก(ลั้วะ), หมากน้ำ, น้ำโต่น
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Lagenaria siceraria (Molina) Standl.
ชื่อวงศ์ : CUCURBITACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นน้ำเต้า เป็นไม้เถาล้มลุกเลื้อยตามพื้นดินหรือไต่พันกับต้นไม้อื่น ลำต้นแข็งแรง มีมือสำหรับใช้ยึดเกาะต้นไม้ ตามเถามีขนยาวสีขาว
- ใบน้ำเต้า เป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับกัน ลักษณะของใบเป็นรูปห้าเหลี่ยม ขอบใบหยักเว้าเป็นแฉก 5-7 แฉก โคนใบเว้าเข้าถึงเส้นกลางใบ ใบมีขนตลอดทั้งใบ ก้านใบยาว มีต่อมเทียม 2 ต่อม ซึ่งอยู่ตรงรอยต่อระหว่างก้านใบกับแผ่นใบ
- ดอกน้ำเต้า เป็นดอกเดี่ยวตามซอกใบ ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียจะอยู่บนต้นเดียวกัน กลีบดอกเป็นสีขาว มีกลีบรองดอกเชื่อมติดกันเป็นรูประฆัง ปลายแยกเป็นแฉกแหลม 5 แฉก กลีบดอกมีขนลักษณะบางและย่น มีเกสร 3 อัน ก้านเกสรไม่ติดกัน อับเรณูเป็นสีขาว อยู่ชิดกัน ดอกเพศเมียมีลักษณะทั่วไปคล้ายดอกเพศผู้ต่างกันที่จะมีผลเล็กๆ ติดอยู่ที่โคนดอก
- ผลน้ำเต้า มีรูปทรงกลม ทรงกลมซ้อน ทรงกลมหัวจุก ทรงยาว ทรงแบน เป็นรูปกระบอง หรือเป็นรูปขวด
ลักษณะกลมโต คอดกิ่วบริเวณยอด เปลือกผลแข็งและทนทาน ผลอ่อนเป็นสีเขียว ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก เมล็ดรูปทรงแบนป้านคล้ายเล็บมือ ส่วนปลายมีติ่งยื่น 2 ข้าง เป็นสีขาวหรือสีน้ำตาลอ่อน และมีแถบสีน้ำตาลเข้มพาดตามยาวของเมล็ด
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ใบ, ผล, เมล็ด
สรรพคุณ น้ำเต้า :
- ราก ช่วยบำรุงน้ำดีแก้ดีแห้ง ขับน้ำดีให้ตกลำไส้แก้อาการบวมน้ำตามร่างกาย
- ใบ รักษางูสวัด แก้ไฟลามทุ่งแก้โรคดีซ่านช่วยรักษาโรคเริมยาขับปัสสาวะ ยาระบายช่วยแก้อาการร้อนใน กระหายน้ำช่วยดับพิษ เป็นยาแก้ไข้ตัวร้อนช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด
- ผล ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ควบคุมเบาหวาน ช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็ง โรคมะเร็งปอด แก้อาการไอ แก้อาการปวดท้องที่เกิดจากไข้ ช่วยบรรเทาอาการอาหารไม่ย่อยและแผลในกระเพาะอาหาร ยาขับปัสสาวะ ยาระบาย
- เมล็ด ช่วยทำให้อาเจียน ช่วยแก้อาการปวดศีรษะ ช่วยแก้อาการทางประสาท ช่วยทำให้เจริญอาหาร ขับพยาธิ ช่วยแก้อาการบวมน้ำ