ชื่อสมุนไพร : บวบหอม
ชื่ออื่นๆ : บวบ, มะบวบอ้ม, มะนอยขม, มะนอยอ้ม, มะบวบ, บวบกลม, บวบอ้ม, บวบขม
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Luffa cylindrica (L.) M.Roem.
ชื่อวงศ์ : CUCURBITACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นบวบหอม เป็นพรรณไม้เถาล้มลุกมีอายุได้เพียง 1 ปี มักเลื้อยพาดพันไปตามต้นไม้ชนิดอื่น ๆ หรือตามร้านที่ปลูกทำไว้ ลำต้นมีลักษณะเป็นเถาสี่เหลี่ยม หรือเป็นเถากลมและมีร่องเป็นเส้นตามยาว เถามีความยาวได้ประมาณ 7-10 เมตร และจะมีมือสำหรับยึดเกาะเป็นเส้นยาวประมาณ 3 เส้น ตามลำต้นอ่อนและยอดอ่อนจะมีขนที่อ่อนนุ่ม เมื่อลำต้นแก่ขนเหล่านั้นก็จะค่อย ๆ หลุดร่วงไป ทุกส่วนของลำต้นเมื่อนำมาขยี้ดมดูจะมีกลิ่นเหม็นเขียว
- ใบบวบหอม ใบเป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน ลักษณะของใบค่อนข้างกลม ปลายใบแหลมส้น โคนใบเว้า
เข้าหากันคล้ายรูปหัวใจ แผ่นใบจะมีรอยเว้าเข้าประมาณ 3-7 รอย และริมขอบใบจะเป็นรอยหยักหรือคลื่นเล็กน้อย ใบมีขนาดกว้างประมาณ 15-25 เซนติเมตร และยาวประมาณ 8-25 เซนติเมตร หลังใบเป็นสีเขียวแก่ ส่วนท้องใบเป็นสีเขียวอ่อน ใบอ่อนจะมีขนมาก เมื่อใบแก่แล้วขนเหล่านั้นจะค่อย ๆ หลุดร่วงไป เห็นเส้นใบนูนได้ชัดเจนประมาณ 3-7 เส้น ส่วนก้านใบนั้นมีลักษณะเป็นเหลี่ยมและมีขนอ่อนนุ่ม โดยมีความยาวของก้านใบประมาณ 4-9 เซนติเมตร - ดอกบวบหอม มีทั้งดอกเพศผู้และเพศเมียในดอกเดียวกัน หรือพบดอกเพศเมียติดกับดอกเพศเมียเป็นดอกเดี่ยว หรือพบดอกเพศเมียติดกับดอกเพศผู้ในช่อดอกเดียวกัน โคนกลีบเลี้ยงติดกันตรงปลายแยกเป็น 5 กลีบ กลีบดอกสีเหลืองขอบดอกเป็นรอยย่น
- ผลบวบหอม ทรงกระบอกยาว ผลอ่อนสีเขียวมีลายเขียวแก่ ผลแก่สีเขียวออกเหลืองหรือเขียวเข้มอมเทาผล เมื่อแก่มีเส้นใยเหนียว มีลักษณะเป็นร่างแห ภายในมีเมล็ดเป็นวงรีคล้ายไข่แต่แบน
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ใบ, ผล, เมล็ด
สรรพคุณ บวบหอม :
- ราก น้ำต้มราก กินเป็นยาระบาย และใช้รักษาโรคเอดส์
- ใบ น้ำคั้นใบสด เป็นยาขับระดู ฟอกเลือด ส่วนน้ำต้มใบเป็นยาขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะเป็นเลือด หรือตำพอกแก้อาการบวมอักเสบและฝี
- ผล เป็นยาระบาย ขับลม ขับน้ำนม และแก้อาการเลือดออกตามทางเดินอาหารและกระเพราะปัสสาวะ
- เมล็ด กินเป็นยาทำให้อาเจียน และเป็นยาระบาย