ชื่อสมุนไพร : ผักชีล้อม
ชื่ออื่นๆ : ผักอัน, ผักอันอ้น, ผักอันอ้อ, ผักผันอ้อ, จีอ้อ, ผักหนอกช้าง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Oenanthe javanica (Bl.) DC.
ชื่อวงศ์ : APIACEAE (UMBELLIFERAE)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นผักชีล้อม เป็นพืชล้มลุกที่โผล่ขึ้นเหนือน้ำหรือทอดเลื้อยไปตามพื้นผิวดิน มีความสูงของต้นตั้งแต่ 10-100 เซนติเมตร และมีความสูงโดยประมาณอยู่ที่ 60 เซนติเมตร ลำต้นกลวงอวบน้ำ ผิวภายนอกเป็นร่อง ชอบขึ้นในน้ำและที่ชื้นแฉะง
- ใบผักชีล้อม เป็นใบประกอบแบบขนนก มี 1-3 ชั้นเรียงสลับ ใบย่อยมีลักษณะเป็นรูปรีแคบหรือรูปไข่ มีความกว้างประมาณ 1.5-2.5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 3-5 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบเบี้ยว ขอบใบเป็นจักคล้ายฟันเลื่อย
- ดอกผักชีล้อม ขนาดเล็กสีขาวออกเป็นช่อซี่ร่ม ดอกย่อยขนาดเล็ก กลีบเลี้ยง 5 กลีบ เกสรเพศผู้ 5 อัน
- ผลผักชีล้อม เป็นผลเดี่ยว ผลแห้งแก่แล้วแตกเป็นสองส่วน ลักษณะของผลค่อนข้างกลมเป็นสัน มีขนาดประมาณ 2-3 เซนติเมตร และมีก้านเกสรตัวเมียที่ไม่หลุดร่วง มีความยาวประมาณ 1-3 มิลลิเมตร
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ทั้งต้น, เมล็ด
สรรพคุณ ผักชีล้อม :
- ทั้งต้น รสหอมฉุน แก้บวม แก้เหน็บชา ขับเหงื่อ
- เมล็ด รสหอมร้อน ขับลมในลำไส้ ทำให้ผายเรอ แก้ธาตุพิการ แก้หอบ บำรุงปอด แก้ไอ แก้ลมทำให้สะอึก แก้ลมวิงเวียน แก้อาเจียน
“ต้นผักชีล้อม” ใช้เป็นพืชปรุงรสที่ให้กลิ่นฉุน มีรสร้อนแรง ยอดอ่อนนิยมใช้รับประทานเป็นผักสดแกล้มกินกับน้ำพริก ส้มตำ ยำ และลาบ หรือใช้กินแบบทำให้สุก เช่น การย่าง การอบ ทอด หรือทำเป็นซุป ต้ม ตุ๋น หรือนำมาลวกใช้เป็นเครื่องเคียง หรือนำไปตกแต่งโรยหน้าอาหารเช่นเดียวกับผักชี และยังสามารถนำมาทำเป็นผักดองแบบเกาหลีที่เรียกว่ากิมจิได้อีกด้วย