ชื่อสมุนไพร : ผักบุ้ง
ชื่ออื่นๆ : ผักทอดยอด, ผักบุ้งแดง, ผักบุ้งไทย, ผักบุ้งนา, ผักบุ้งขาว
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ipomoea aquatica Forssk.
ชื่อวงศ์ : CONVOLVULACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ผักบุ้ง เป็นไม้น้ำและเป็นไม้ล้มลุก ลำต้นเลื้อยทอดไปตามน้ำหรือในที่ลุ่มที่มีความชื้นหรือดินแฉะๆ ลำต้น
กลวงสีเขียวมีข้อปล้องและมีรากออกตามข้อ - ใบผักบุ้ง เป็นใบเดี่ยวออกแบบสลับเช่นรูปไข่รูปไข่แถบขอบขนานรูปหอก รูปหัวลูกศรขอบใบเรียบหรือมี
ควั่นเล็กน้อยปลายปลายใบแหลมหรือมน ฐานใบเว้าป็นรูปหัวใจ ใบยาว 3-15 เซนติเมตร กว้าง 1-9 เซนติเมตร
- ดอกผักบุ้ง สีขาว สีชมพูหรือม่วงอ่อน ออกเป็นช่อมี 2-3 ดอก ลักษณะแผ่เป็นปากแตร ขนาด 4-7 เซนติเมตร กลีบเลี้ยง 5 กลีบ ติดกันตรงโคน กลีบดอกเชื่อมติดกันปลายแยกเป็น 5แฉก ยาว 3-5 เซนติเมตร เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดเหนือโคนกลีบดอก
- ผลผักบุ้ง แห้งแล้วแตก รูปไข่หรือกลม ขนาด 1 เซนติเมตร เมล็ดมี 4 เมล็ด
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ต้น, ยอดอ่อน, ใบ, ดอกตูม, ทั้งต้น
สรรพคุณ ผักบุ้ง :
- ราก ใช้ถอนพิษ แก้ผิดสำแดง แก้โรคตา แก้ตกขาวในสตรี แก้ปวดฟันเนื่องจากฟันเป็นรู แก้ไอเรื้อรัง แก้เหงื่อออกมาก แก้บวม แก้พิษงูเห่า
- ต้น ถอนพิษ แก้พาเบื่อเมา ถอนพิษยาทั้งปวง แก้ตาฟาง แก้โรคตา
- ยอดอ่อน ถอนพิษ รักษาริดสีดวงทวาร แก้เด็กเป็นหวัด
- ใบ แก้พิษขนของบุ้ง รักษาริดสีดวงทวาร ถอนพิษยาเบื่อเมา แก้ตาฟาง แก้พิษฝี ปวด อักเสบ
- ดอกตูม รักษากลากเกลื้อน
- ทั้งต้น รักษาตาแดง รักษาตาฟาง รักษาตามัว แก้เบาหวาน แก้ปวดศีรษะ แก้ผิวหนังผื่นคัน แก้กลากเกลื้อน เป็นยาระบาย แก้ไข้ แก้โรคนอนไม่หลับ ถอนพิษ แก้พิษเบื่อเมา