ชื่อสมุนไพร : ฝิ่นต้น
ชื่ออื่น ๆ : มะละกอฝรั่ง
ชื่อสามัญ : Coral Bush , Coral Plant, Physic Nut
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Jatropha multifida Linn.
ชื่อวงศ์ : EUPHORBIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นฝิ่นต้น เป็นพรรณไม้ขนาดย่อม ลักษณะของลำต้นจะคล้ายต้นมะละกอ แต่มีขนาดเล็ก และเป็นแกนแข็งกว่า
- ใบฝิ่นต้น เป็นใบเดี่ยว เรียงแบบบันไดเวียน ขอบใบเว้าลึกเป็นแฉก ๆ แบบนิ้วมือ 9-11 แฉก แต่ละแฉกกว้าง ปลายใบเรียวแหลม ขอบใบเรียบหรือหยักแบบขนนก ด้านล่างสีขาวนวล ก้านใบยาว โคนก้านใบมีหูใบซึ่งแตกแขนงเป็นเส้นๆ
- ดอกฝิ่นต้น ดอกสีแดง ออกเป็นช่อที่ยอด ก้านช่อยาว ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียอยู่บนต้นเดียวกัน ดอกเพศผู้ มีกลีบรองกลีบดอก 5 กลีบ รูปไข่ ปลายมน กลีบดอก 5 กลีบ รูปซ้อน เกลี้ยง ดอกเพศเมีย กลีบรองกลีบดอกและกลีบดอก มีลักษณะเหมือนดอกเพศผู้
- ผลฝิ่นต้น ผลมีลักษณะกลมเป็นพู คล้ายกับผลสลอด หรือผลปัตตาเวีย แต่มีขนาดโตกว่า
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เปลือกลำต้น, ราก, ใบ, เมล็ด
สรรพคุณ ฝิ่นต้น :
- เปลือกต้น รสขมร้อนฝาดเมา แก้ลมและโลหิต แก้ปวดเส้นเอ็น คุมธาตุ แก้ท้องร่วง แก้ท้องเสีย แก้บิดปวดเบ่ง แก้ลงแดง แก้อาเจียน แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย ยาง รสเมาเบื่อ ทำให้คลื่นไส้อาเจียน
- ราก รสเฝื่อน เผาไฟแล้วรับประทานได้ ต้มเอาน้ำดื่มช่วยย่อยอาหารและแก้โรคลำไส้
- ใบ รสเมา น้ำต้มใบดื่มเป็นยาถ่าย สระผมแก้เหา และพยาธิผิวหนัง
- เมล็ด รสเมาเบื่อ มีน้ำมันประมาณ 30% รับประทานเป็นยาถ่ายอย่างแรงและทำให้อาเจียน แต่มีอันตรายถึงขนาดใช้เป็นยาเบื่อได้ จึงไม่นิยมใช้กัน หีบเอาน้ำมันได้ ใช้ทั้งภายในและภายนอก เป็นยาทำให้แท้งบุตร
วิธีและปริมาณที่ใช้ : แก้โรคลำไส้ และช่วยย่อยอาหาร” แก้โรคลำไส้ และช่วยย่อยอาหาร โดยใช้รากสดล้างให้สะอาดหั่นแล้วตากแดดให้แห้ง ใช้ประมาณ 5 กรัม นำมาต้มในน้ำ 500 ซีซี กรองเอาน้ำดื่ม ก่อนอาหารเป็นประจำ
ส่วนที่เป็นพิษ : น้ำยาง ใบ ต้น เมล็ด
สารพิษ : น้ำยางมีฤทธิ์ทำให้เกิดอาการอักเสบระคายเคือง เมล็ดมีสาร curcin, jatrophin ซึ่งเป็นสารพิษพวก toxalbumin
การเกิดพิษ : น้ำยางถูกผิวหนังจะระคายเคือง บวมแดงแสบร้อน ถ้ารับประทานเมล็ดเข้าไปจะทำให้กระเพาะอักเสบ มีอาการคลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง อาจมีอาการชา แขนขาอาจเป็นอัมพาต ได้ถึง 24 ชั่วโมง และจะค่อยๆดีขึ้นภายใน 7 วัน การหายใจเต้นเร็ว ความดันต่ำ ถ้ารับประทาน 3 เมล็ด อาจตายได้
การรักษา :
- ถ้าน้ำยางถูกผิวหนัง ให้ล้างน้ำออกให้หมด โดยล้างหลายๆ ครั้ง อาจใช้ยาที่มีสเตียรอยด์ทา
- ถ้ารับประทานเข้าไป ให้รับประทาน activated charcoal (ถ่าน)
- ล้างท้อง ทำให้อาเจียน
- ส่งโรงพยาบาลทันที ถ้าอาการยังไม่ดีขึ้น