ชื่อสมุนไพร : พิลังกาสา
ชื่ออื่นๆ : ลังพิสา(ตราด), ทุลังกาสา, รวมใหญ่(ชุมพร), ตาปลา, ราม, จิงจำ, จ้ำก้อง, มาตาอาแย, ปือนา
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ardisia elliptica Thunb.
ชื่อวงศ์ : Myrsinaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นพิลังกาสา จัดเป็นไม้พุ่ม หรือ ไม้ยืนต้น ขนาดเล็ก โดยทั่วไปจะสูง 1-4 เมตร (แต่ในบางต้นอาจสูงได้ถึง 10 เมตร) ลำต้นตั้งตรงเปลือกลำต้นสีน้ำตาลอมเทา แตกกิ่งก้านสาขาไปรอบๆ ต้นจำนวนมาก ลักษณะกิ่งก้านกลม สีน้ำตาลอมเทา ส่วนกิ่งอ่อนมีสีน้ำตาลแดง
- ใบพิลังกาสา ใบออกหนาแน่นบริเวณยอด และปลายกิ่ง โดยจะออกเป็นใบเดี่ยว แบบเรียงสลับ ลักษณะเป็นรูปใบหอก หรือ รูปรีแกมขอบขนาน ปลายเป็นติ่งแหลม หรือ กลม โคนใบรูปลิ่ม ขอบใบเรียบ กว้างประมาณ 3-5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 7-15 เซนติเมตร สีเขียวเมื่อใบแก่ เนื้อใบหนาเป็นมัน หลังใบ และท้องใบเรียบเกลี้ยง
- ดอกพิลังกาสา ดอกออกจากซอกใบ และปลายกิ่ง เป็นแบบช่อเชิงลดในแต่ละช่อจะมีดอกย่อยช่อละ 4-8 ดอก โดยกลีบดอกมีสีขาวแกมชมพู ส่วนก้านดอกย่อยยาว 8-15 มิลลิเมตร เป็นที่โคนเป็นหลอดสั้นๆ ติดกันเป็น 5 แฉก แต่ละแฉกรูปใบหอก ปลายกลีบดอกแหลม กลีบเลี้ยงสีเขียว โคนเชื่อมติดกัน
- ผลพิลังกาสา ผลมีเป็นรูปทรงกลมแป้น ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 5-6 มิลลิเมตร ผิวเรียบ ปลายผลมีติ่งแหลมสั้นๆ เนื้อผลนุ่ม ผลอ่อนเป็นสีเขียวแล้วเปลี่ยนเป็นสีแดง และเมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดำคล้ายสีของมะเกี๋ยง ในผลมีเมล็ดมี 1 เมล็ด ลักษณะกลมแข็ง
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ผล, ใบ, ดอก, ราก, ต้น
สรรพคุณ พิลังกาสา :
- ผล มีรสร้อน ฝาด สุขุม แก้ไข้ แก้ท้องเสีย แก้ลมพิษ แก้ธาตุพิการ แก้ซาง
- ใบ มีรสเฝื่อนร้อน แก้ตับพิการ แก้ปอดพิการ
- ดอก มีรสเฝื่อนขมเมา ฆ่าเชื้อโรค
- ราก มีรสเฝื่อนเมา เปรี้ยวเล็กน้อย แก้กามโรค แก้โรคหนองใน ตำกับสุราเอาน้ำรับประทาน เอากากตำพอกปิดแผล ถอนพิษงู ตะขาบ แมงป่อง และแก้ลมเป็นพิษ
- ต้น มีรสเฝื่อนเมา ปรุงผสมกับสมุนไพรอื่นแก้โรคเรื้อน ฆ่าพยาธิที่ผิวหนัง
ข้อมูลเพิ่มเติม :
รูปแบบและขนาดวิธีใช้
- ใช้แก้ไข้ แก้ธาตุพิการ แก้ท้องเสีย แก้ตานซาง แก้ตานขโมย โดยใช้ผลแห้งมาต้มกับน้ำดื่ม
- ใช้แก้ปอดพิการ ตับพิการ บำรุงธาตุ แก้ไอ แก้ลม โดยใช้ใบมาต้มกับน้ำดื่ม
- ใช้แก้ไอ แก้ท้องเสีย แก้หนองใน แก้กามโรค โดยใช้รากแห้งต้มกับน้ำดื่ม
- ใช้แก้ลมพิษ ถอนพิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้พิษงู โดยใช้รากมาตำกับสุราคั้นเอาน้ำรับประทานแล้วใช้กากปิดแผลที่ถูกแมลงสัตว์กัดต่อย หรือ งูกัด
ข้อแนะนำและข้อควรระวัง
ในการใช้พิลังกาสา เป็นสมุนไพรสำหรับบำบัดรักษาโรคต่างๆ นั้น ความระมัดระวังในการใช้เช่นเดียวกันกับการใช้สมุนไพรชนิดอื่นๆ โดยการใช้ในขนาดที่พอดีที่ระบุไว้ในตำรับตำรายาต่างๆ ไม่ควรใช้ในปริมาณที่มากจนเกินไป หรือ ใช้ติดต่อกันนานจนเกินไป เพราะอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพได้ สำหรับเด็กสตรีมีครรภ์ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง หรือ ผู้ที่ต้องรับประทานยาต่อเนื่องเป็นประจำ ก่อนจะใช้รามใหญ่เป็นสมุนไพรสำหรับบำบัดรักษาโรคต่างๆ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้เสมอ
การขยายพันธุ์รามใหญ่
พิลังกาสา สามารถขยายพันธุ์ได้โดยวิธีการใช้เมล็ด และการตอนกิ่ง โดยเป็นพืชที่ชอบดินร่วนปนทราย เป็นพืชที่ชอบแสงแดดแบบเต็มวันรวมถึงยังชอบความชื้นปานกลาง สำหรับวิธีการขยายพันธุ์รามใหญ่นั้น สามารถทำได้เช่นเดียวกับการใช้เมล็ด และการตอนกิ่งไม้ยืนต้น หรือ ไม้พุ่มอื่นๆ ตามที่ได้กล่าวมาแล้วในบทความก่อนหน้านี้