ชื่อสมุนไพร : พุดผา
ชื่ออื่นๆ : ข่อย(สน), มือเสือ(สระบุรี), ข่อยหิน, พุดผา, สามพันตา(อุบลราชธานี), ปัดหิน, ข่อยโคก, ข่อยด่าน
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Gardenia saxatilis Geddes
ชื่อวงศ์ : Rubiaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นพุดผา เป็นไม้พุ่ม ลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านมาก กิ่งก้านตั้งฉากกับลำต้น สูง 2-4 เมตร เปลือกต้นสีขาวนวล
- ใบพุดผา ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับฉาก รูปวงรีแกมขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมใบหอกกลับ กว้าง 2-4 เซนติมตร ยาว 5-8 เซนติเมตร ปลายใบโค้งกลม แผ่นใบมีขน ผิวใบสากมือ หูใบอยู่ระหว่างก้านใบ ขอบใบเรียบ หลังใบสีเขียวเป็นมัน
- ดอกพุดผา ดอกเดี่ยว สมบูรณ์เพศ ออกที่ซอกใบหรือปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาว เชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย กลิ่นหอม ก้านดอก และกลีบเลี้ยงสีเขียว กลีบเลี้ยงมี 6 กลีบ มีขนสีขาว เกสรเพศผู้มี 6 อัน ฐานติดอยู่ด้านในของกลีบดอก เป็นแผ่นเรียว เกสรเพศเมีย รังไข่มี 2 ห้อง
- ผลพุดผา ผลสด รูปไข่กลับ เมื่อสุกสีส้ม เมล็ดเดียว หุ้มด้วยเยื่อสีส้ม พบตามลานหินในป่าเต็งรัง ออกดอกราวเดือนเมษายน จัดเป็นพืชหายาก
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ลำต้น, เนื้อไม้, ราก, เปลือกต้น
สรรพคุณ พุดผา :
- ลำต้น ต้มน้ำดื่มแก้เบื่อเมา
- เนื้อไม้ และราก ต้มน้ำดื่ม แก้เบื่อเมา แก้พิษ ช่วยถอนพิษเห็ดเมา
- เปลือกต้น แช่เหล้าพอท่วม เอาส่วนน้ำทา แก้อัมพาต ปวด ชา ตามแขนขา