ชื่อสมุนไพร : เจตมูลเพลิงขาว
ชื่ออื่น ๆ : ป๋ายฮัวตาน(จีนกลาง), แปะฮวยตัง(แต้จิ๋ว), ปิดปิดขาว(ภาคเหนือ), ตั้งชู้อ้วย, ตอชูวา(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Plumbago zeylanica Linn.
ชื่อวงศ์ : PLUMBAGINACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นเจตมูลเพลิงขาว เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก หรือไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูงประมาณ 1-2 เมตร กิ่งก้านมักทอดยาว ลำต้นตั้งตรง กิ่งเอนลู่ลง หรือพาดพันบนต้นไม้อื่น ลำต้นสีเขียวเข้ม แตกกิ่งก้านสาขามาก กิ่งอ่อนเป็นร่องและเป็นเหลี่ยม ผิวเรียบ
- ใบเจตมูลเพลิงขาว เป็นใบเดี่ยว กว้าง 3-5 เซนติเมตร ยาว 8-11 เซนติเมตร ออกสลับ รูปกลมรี รูปไข่แกมขอบขนานหรือรูปขอบขนาน ขอบใบเป็นคลื่น ปลายใบแหลม ตอนปลายเป็นติ่ง โคนในรูปลิ่มหรือมน ใบบาง แผ่นใบบาง สีเขียวอ่อน
- ดอกเจตมูลเพลิงขาว ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง ช่อดอกแบบช่อกระจะเชิงลด ดอกจำนวนมาก แกนกลางและก้านช่อดอกมีต่อมไร้ก้าน (เจตมูลเพลิงแดงไม่มี) ก้านมียางเหนียว กลีบดอกสีขาว โคนกลีบดอกเป็นหลอดเล็กๆยาว 1.5-2.5 เซนติเมตร ปลายแยกเป็น 5 แฉก กลีบดอกรูปไข่กลับหรือรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก ยาวประมาณ 0.7 ซม. ปลายแหลมหรือเป็นติ่ง เกสรตัวผู้สีม่วงน้ำเงิน ยาวประมาณ 0.2 ซม. รังไข่รูปรี เป็น 5 เหลี่ยม ก้านเกสรเพศเมียเกลี้ยง กลีบเลี้ยง 5 กลีบ เป็นหลอดเล็กยาว 0.6-1.2 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงสีเขียวมีต่อมน้ำยางเหนียวติดมือ ช่อดอกยาวได้ประมาณ 15 ซม. ก้านช่อยาว 1.5-2 ซม. ใบประดับรูปไข่ ยาว 0.4-0.8 ซม. ใบประดับย่อยรูปแถบ ยาวประมาณ 0.2 ซม. มีต่อมหนาแน่น
- ผลเจตมูลเพลิงขาว แบบแคปซูลแห้ง รูปขอบขนาน ยาว กลม มีสีเขียวมีขนเหนียวรอบตัว แตกได้เป็น 5 ปาก มีร่องตามยาว
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ผงราก, ใบ, ดอก
สรรพคุณ เจตมูลเพลิงขาว :
- ราก มีรสร้อน ขับลมในกระเพาะอาหารและลำไส้ ช่วยย่อย ทำให้เจริญอาหาร ขับประจำเดือน แก้ปวดท้อง แก้ท้องเสีย กระจายเลือดลม แก้ริดสีดวงทวาร แก้บวม แก้คุดทะราด เข้ายาบำรุงธาตุ บำรุงโลหิต ขับโลหิตที่เป็นพิษ ใช้ภายนอกแก้โรคผิวหนังบางชนิด หรือใช้
- ผงราก ปิดพอกฝี ทาแก้กลากเกลื้อน และแก้ปวดข้อ และมีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อรา สาร plumbagin จากรากมีฤทธิ์ต้านเซลล์มะเร็ง ลดไขมันในเลือด และยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย
- ใบ มีรสร้อน แก้ลมและเสมหะ ช่วยย่อยอาหาร ขับผายลม ใช้ใบตำพอกแก้ฟกช้ำ ฝีบวม แก้ไข้มาลาเรีย แก้ปวดเมื่อย กระดูกหัก ปอดบวม
- ดอก มีรสร้อน แก้โรคตา แก้หนาวเย็น ลำต้น รสร้อน ขับประจำเดือน
[su_quote cite=”The Description”]ข้อห้ามใช้ : สำหรับหญิงที่มีครรภ์ห้ามรับประทาน เป็นอันขาดเพราะจะมีสารบางอย่างเหมือน ๆ กับเจตมูลเพลิงแดง ซึ่งจะทำให้แท้งได้ แต่ฤทธิ์ของเจตมูลเพลิงขาวนี้จะอ่อนกว่า[/su_quote]