ชื่อสมุนไพร : เถามวก
ชื่ออื่น ๆ : เถามวกแดง (กลาง), เชือกเขามวก (เหนือ), เถามวกขาว (นครราชสีมา, โคราช) เครือช้างน้ำ,ตังกะติ้ว
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Urceola minutiflora (Pierre) D. J. Middleton
ชื่อวงศ์ : APOCYNACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นเถามวก เป็นพรรณไม้เถาเนื้อแข็ง เปลือกนั้นจะเป็นสีน้ำตาลเกือบดำ และจะมีช่องระบาย อากาศมีลักษณะเป็นจุดสีขาว ๆ ตามลำต้นอ่อนจะมีขน และภายในจะมีน้ำยางมาก
- ใบเถามวก จะมีความกว้างประมาณ 3.5-5 ซม. และยาวประมาณ 5-14 ซม. ลักษณะของใบจะ เป็นรูปรี ตรงปลายจะเป็นติ่งแหลมสั้น ๆ หรือจะเรียวและแหลม ส่วนโคนใบนั้นจะกลมหรือเว้าเป็นรูปหัวใจ เนื้อใบจะหนาและแข็ง คล้ายกับแผ่นหนัง มีเส้นใบประมาณ 10-13 คู่ ก้านใบนั้นจะมีความยาวประมาณ 3.5 มม.
- ดอกเถามวก จะออกเป็นช่อตรงยอด ช่อหนึ่งจะมีความยาวประมาณ 5-9 ซม. ดอกจะรวมกันเป็น กลุ่มย่อย ๆ กลุ่มละประมาณ 3-5 ดอก และดอกนั้นจะเป็นดอกสีขาว กลีบรองกลีบดอกจะมีประมาณ 5 กลีบ จะมีลักษณะเป็นรูปไข่ตรงปลายจะมน มีความยาวประมาณ 0.5 มม. ขอบกลีบจะมีขน ส่วนลักษณะของกลีบดอก 5 กลีบนั้นจะเป็นรูปหอกตรงปลายของมันจะแหลม มีความยาวประมาณ 0.5 มม. ส่วนโคนจะเชื่อมติดกันเป็นท่อ มีความยาวเท่ากับกลีบดอก ภายในปากท่อจะเกลี้ยง ก้านดอกมีความยาวประมาณ 2-3 มม. เกสรตัวผู้จะมีอยู่ประมาณ 5 อัน จะติดอยู่ด้านในตรงโคนท่อดอก ก้านเกสรจะแบน และสั้นมาก มีอับเรณูเป็นรูปขอบขนาน และตรงปลายจะแหลมเป็นติ่ง โคนนั้นจะเว้าเป็นรูปหัวลูกศร อับเรณูทั้ง 5 นั้น จะติดกันและติดกับปลายเกสรตัวเมีย ส่วนเกสรตัวเมียนั้นจะมีอยู่ประมาณ 2 ช่อง จะแยกออกจากกัน และท่อเกสรตัวเมียจะสั้น
- ผลเถามวก จะออกเป็นฝักคู่ มีความยาวประมาณ 3-4.5 ซม. วัดเส้นผ่าศูนย์กลางได้ประมาณ 6-7 มม. เมื่อผลแก่จัดจะแตกออกเป็น 2 ซีก
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เถา
สรรพคุณ เถามวก :
- เถา รสเย็นเบื่อ ใช้เป็นยารักษาอาการพิษ รักษาอาการสลบ รักษาบาดแผล รักษาอาการประดง รักษาน้ำเหลืองเสีย และฆ่าพยาธิ
ต้นเถามวก มี ๒ ชนิด เถามวกแดง และ เถามวกขาว มักใช้รวมกัน