ชื่อสมุนไพร : เถาคันขาว,
ชื่ออื่นๆ : เครือพัดสาม, เถาคัน
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cayratia trifolia (L.) Domin
ชื่อวงศ์ : VITACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นเถาคันขาว เป็นไม้เลื้อย เรือนยอดทรงพุ่ม รูปไข่ มีความสูง 15 เมตร ความกว้าง 4 เมตร อาศัยอยู่บนบก ลำต้นตั้งตรงเองไม่ได้ ใช้ลำต้นเกี่ยวพัน เปลือกลำต้นสีน้ำตาล ผิวขรุขระ ไม่มียาง
- ใบเถาคันขาว เป็นใบประกอบ แบบนิ้วมือ สีเขียว จำนวนใบย่อย 3 ใบ ขนาดแผ่นใบย่อย กว้าง 5.5 เซนติเมตร ยาว 7.2 เซนติเมตร ลักษณะพิเศษของใบ มีขนสีขาวเล็กๆที่บริเวณใบ การเรียงตัวของใบบนกิ่งแบบสลับ รูปร่างแผ่นใบเป็นแบบรูปไข่กลับ ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบหยักมน
- ดอกเถาคันขาว เป็นช่อกระจุกแตกแขนง ตำแหน่งที่ออกดอกบริเวณซอกใบ กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น 4 แฉก สีเขียว กลีบดอกมีขนาดเล็ก โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น 4 แฉก สีขาว รูปคนโฑ รูปโถ เกสรเพศผู้ และเกสรเพศเมีย มีขนาดเล็กมาก ไม่มีกลิ่น รังไข่เหนือวงกลีบ
- ผลเถาคันขาว ผลเดี่ยวมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด สีของผล ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สี ม่วงเข้ม รูปร่างผลกลม จำนวน 2-4 เมล็ด สีของเมล็ด สีดำ รูปร่างเมล็ดกลมแป้น
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เถา, ใบ, ผล
สรรพคุณ เถาคันขาว :
- เถา ต้มกินเป็นยารักษาโรคกษัย(การป่วยที่เกิดจากหลายสาเหตุ ทำให้ร่างกายเสื่อมโทรม ซูบผอม โลหิตจาง ปวดเมื่อย)ทำให้เส้นหย่อน เป็นยาขับลม ขับเสมหะ เป็นยาฟอกเลือด รักษาอาการฟกช้ำจากภายใน แก้ลมวิงเวียนหน้ามืด ขับเสมหะลงสู่ทวารหนัก
- ใบ รักษาอาการเลือดออกตามไรฟัน พอกรักษาแผลในจมูก ทาถูนวดให้ร้อนแดงแก้ปวดเมื่อย หรืออังไฟปิดฝี ถอนพิษปวดบวม
- ผลสุก รับประทานไม่ได้ เพราะน้ำในผลจะมีฤทธิ์ทำให้เกิดอาการคัน