กระดอม

• ต้นกระดอม จัดเป็นไม้เถาเลื้อยลำต้นและมีมือเกาะ มีขน และลำต้นมักเป็นห้าเหลี่ยม มักขึ้นทั่วไปตามที่รกร้าง ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใช้เมล็ด เจริญเติบโตได้ดีในทุกสภาพดินฟ้าอากาศ ชอบดินร่วนและระบายน้ำได้ดี
  
• ใบกระดอม เป็นใบเดี่ยวเรียงสลับ ลักษณะของใบมีรูปร่างแตกต่างกันออกไป ตั้งแต่รูปไต จนถึงรูปสามเหลี่ยม ห้าเหลี่ยม หรือรูปแฉก ใบเว้าเป็นฟันเลื่อย กว้างประมาณ 3-10 เซนติเมตรและยาวประมาณ 4-10 เซนติเมตร หน้าใบมีขนสากเล็กน้อย โคนใบเว้าลึกเป็นรูปหัวใจ
  
• ดอกกระดอม เป็นแบบแยกเพศอยู่บนต้นเดียวกัน มีใบประดับยาวประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร ขอบใบเป็นจักแบบลึกแหลม ดอกเพศผู้ออกเป็นช่อ กลีบเลี้ยงติดกันเป็นหลอดยาว ส่วนปลายแยกเป็นแฉกรูปหอก 5 แฉก กลีบดอก 5 กลีบ มีสีขาว โคนติดกันเล็กน้อย เกสรตัวผู้มี 3 อัน ส่วนดอกเพศเมียจะออกเป็นเดี่ยว ๆ และกลีบเลี้ยงดอกมีลักษณะเหมือนดอกเพศผู้ มีรังไข่ช่อเดียว ยอดเกสรตัวเมียแยกเป็น 3 แฉก กลีบดอกมีขนปกคลุมเล็กน้อย จะบานเมื่อสายและจะเริ่มเฉาเมื่อเจอแสงแดด
  
• ผลกระดอม มีลักษณะของผลคล้ายรูปกระสวยหรือรูปรี แหลมทั้งหัวและท้าย มีความยาวของผลประมาณ 6 เซนติเมตร และมีเส้นรอบวงราว 5-7 เซนติเมตร ผิวสาก มีสันเป็นเหลี่ยมหลายเหลี่ยมรอบผล 10 สันและมีขนเล็กๆปกคลุมอยู่ เนื้อในผลมีสีน้ำตาล ในผลมีเมล็ดลักษณะเป็นรูปรีจำนวนมาก ลักษณะเป็นริ้ว ๆ มีสีน้ำตาลไหม้ และมีกลิ่นฉุน ผลเล็กจะมีสีเขียวและเมื่อแก่จะมีสีเหลืองและค่อยๆเปลี่ยนเป็นสีส้มเมื่อแก่จัด จนกระทั้งเปลี่ยนเป็นสีแดงเมื่อสุก ผลอ่อนแห้งมีสีน้ำตาล
  

• เมล็ด รับประมานเป็นยาลดไข้ แก้พิษสำแลง เป็นยาถอนพิษจากการกินผลไม้ที่เป็นพิษบางชนิด ถอนพิษจากพืชพิษ ขับน้ำลาย ช่วยย่อยอาหาร ขับน้ำดี บำรุงธาตุ รักษาโรคในการแท้งลูก
• ผล บำรุงน้ำดี
• ผลอ่อน รสขมเย็น บำรุงน้ำดี แก้ดีแห้ง ดีฝ่อ ดีเดือด คลั่งเพ้อ คุ้มดีคุ้มร้าย ช่วยเจริญอาหาร แก้สะอึก ดับพิษโลหิต บำรุงมดลูก แก้ไข้ รักษามดลูกหลังการแท้ง หรือการคลอดบุตร แก้มดลูกอักเสบ ถอนพิษผิดสำแดง ต้มน้ำดื่ม บำรุงโลหิต
• ทั้งห้าส่วน (ราก ลำต้น ใบ ดอก ผล) บำรุงธาตุ เจริญอาหาร ถอนพิษผิดสำแดง แก้ไข้กลับไข้ซ้ำ รักษามดลูกหลังจากการคลอดบุตร เจริญอาหาร บำรุงน้ำดี บำรุงน้ำนม แก้ไข้ แก้ไข้จับสั่น ดับพิษร้อน
• ใบ รสขม ตำคั้นเอาน้ำหยอดตา แก้ตาอักเสบ รับประทายแก้พิษของลูกสุก แก้พิษบาดทะยัก
• ราก รสขม ต้มรับประทานแก้ไข้ บำรุงธาตุ ช่วยย่อยอาหาร ดับพิษโลหิต เจริญอาหาร บดผสมน้ำร้อน ทาถูนวดแก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อและอ่อนล้า

ข้อควรระวัง:

ผลอ่อนกินได้ ผลแก่และผลสุกมีพิษห้ามรับประทาน