ชื่อสมุนไพร : อังกาบ
ชื่ออื่น ๆ : ทองระอา(กรุงเทพฯ), คันชั่ง (ตาก), ก้านชั่ง, หอมป่า ภาคเหนือ), อังกาลเมือง(ภาคกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Barleria cristata Linn.
ชื่อวงศ์ : ACNATHACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นอังกาบ เป็นไม้พุ่มเตี้ยขนาดเล็ก มีลำต้นเป็นข้อ มีความสูงประมาณ 1-1.5 เมตร กิ่งก้านและลำต้นจะมีขนสีเหลืองอ่อนโดยเฉพาะตามข้อ
- ใบอังกาบ ลักษณะของใบคล้ายรูปหอก ปลายใบเรียวแหลมหรือยาว โคนใบเรียวสอบ ขอบใบเรียบ แผ่นใบมีขนสั้นนุ่มกระจายอยู่ทั้งสองด้าน โดยเฉพาะตามเส้นใบ ใบมีความยาวประมาณ 3-12 เซนติเมตรและกว้างประมาณ 2-5 เซนติเมตร ใบออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ก้านใบสั้น มีความยาวประมาณ 0.3-2 เซนติเมตร ใบตามกิ่งจะสั้นและมีขนาดเล็กกว่าตามลำต้น
- ดอกอังกาบ จะออกเป็นช่อและมีขน เป็นสีฟ้าอมม่วง หรือสีเหลืองออกขาว บางทีก็เป็นสีชมพู กลีบรองกลีบดอกมีอยู่ 4 กลีบ ดอกตอนโคนจะเป็นหลอดยาวประมาณ 3-4 เซนติเมตร และตรงปลายจะแยกเป็น 5 กลีบ ด้านนอกจะมีขน เกสรตัวผู้จะมี 4 อัน
- ผลอังกาบ เป็นฝักรูปยาวรี ปลายและโคนฝักแหลม ส่วนปลายฝักจะกว้างกว่าส่วนโคนฝัก ในฝักอังกาบมีเมล็ด 4 เมล็ด เมล็ดแบนกลม มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4 มิลลิเมตร มีขนแบนราบ
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ใบ, ดอก, ราก
สรรพคุณ อังกาบ :
- ใบ รสขมเฝื่อน ต้มหรือชงน้ำร้อนดื่ม แก้หวัดในเด็ก แก้ไข้ แก้ปวดตามข้อ แก้บวม แก้คัน แก้ท้องผูก แก้อาหารไมย่อย แก้เลือดออกตามไรฟัน
- ดอก รสหวานร้อน ต้มหรือชงน้ำร้อนดื่ม บำรุงธาตุไฟทั้ง 4 แก้เสมหะ
- ราก รสขม ต้มดื่ม ชนิดดอกสีฟ้าม่วง ขับปัสสาวะ ขับระดูที่เป็นลิ่มเป็นก้อน ฟอกโลหิตระดู แก้ปวดเมื่อยบั้นเอว