น้อยหน่า ผลไม้รูปทรงแปลกตาลักษณะคล้ายลูกระเบิดชนิดนี้ แม้จะมีเมล็ดแข็งมันวาวสีดำแทรกอยู่ภายในเนื้อจำนวนมากทำให้ยุ่งยากต่อการกิน แต่ด้วยความเหนียวนุ่มและหอมหวานของเนื้อ ที่หวานจนได้ชื่อว่า “Sugar Apple” น้อยหน่าจึงเป็นผลไม้ที่ชื่นชอบของคนทั่วไป ผลน้อยหน่าเป็นชนิดผลกลุ่ม (Aggregate Fruit) คือในหนึ่งผลที่เราเห็นแท้จริงเป็นผลย่อยหลายๆ ผมอัดรวมกันอยู่ ผลไม้ในสกุลเดียวกับน้อยหน่าที่คนไทยคุ้นเคยอีกชนิดคือ น้อยโหน่ง แต่น้อยหน่าจะมีขนาดผลเล็กกว่า ผิวเปลือกขรุขระเป็นร่อง และเนื้อหวาน ส่วนน้อยโหน่งนั้น ผิวเปลือกจะเรียบ และเนื้อมีรสมัน
น้อยหน่า
ชื่ออื่นๆ : หมักเขียบ(ตะวันออกเฉียงเหนือ), ลาหนัง(ปัตตานี), มะนอแน่, มะแน่(เหนือ), หน่อเกล๊ะแซ (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน), มะออจ้า, มะโอจ่า(เงี้ยว-เหนือ), เตียบ(เขมร)
ชื่อสามัญ : Sugar Apple, Sweetsop, Custard Apple
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Annona squamosa Linn.
ชื่อวงศ์ : ANNONACEAE
เมื่อกินเนื้อน้อยหน่า 100 กรัม จะได้รับคาร์โบไฮเดรตในรูปของน้ำตาลฟรักโทสและกลูโคส สูงถึง 20 กรัม ทำให้ร่างกายได้รับพลังงานอย่างรวดเร็ว แต่ควรจำกัดปริมาณการกิน โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่เป็นโรคเบาหวานและผู้ที่กำลังควบคุมน้ำหนัก น้อยหน่ามีวิตามินซีช่วยป้องกันโรคหวัด เสริมภูมิคุ้มกัน และต้านอนุมูลอิสระ แคลเซียมช่วยบำรุงกระดูกและฟัน ลดการสูญเสียมวลกระดูก ส่วนโพแทสเซียมช่วยการรักษาสมดุลของน้ำในร่างกายและลดความดันโลหิต
น้อยหน่ามีสารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งก็ได้แก่ สารประกอบโพลีฟีนอลอย่างแทนนินและคาเทชิน ที่สามารถลดการอักเสบในโรคต่างๆ ได้ เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคไขข้ออักเสบ ป้องกันมะเร็งและระงับการเจริญเติบโตของเนื้องอกต่างๆ ได้ ผลไม้ชนิดอื่น ๆ ที่มีสารประกอบโพลีฟีนอลสูง ได้แก่ สตรอว์เบอร์รี มะเฟือง ฝรั่ง ละมุด มะม่วงน้ำดอกไม้สุก และลิ้นจี่
ด้วยภูมิปัญญาชาวบ้านยังใช้น้อยหน่ากำจัดเหา โดยนำใบ 10-12 ใบ หรือเมล็ด 10-12 เมล็ด มาตำให้ละเอียด ผสมกับน้ำมันมะพร้าว ชโลมผมให้ทั่วศีรษะ ทิ้งไว้สักหนึ่งชั่วโมง แล้วล้างออกให้หมดจด สารอะโนเนอีน (Anonaine) ในใบและเมล็ดน้อยหน่า ซึ่งเป็นสารอัลคาลอยด์จะออกฤทธิ์ฆ่าเหา เป็นวิธีกำจัดเหาโดยไม่ต้องพึ่งยา แต่ต้องระวังไม่ให้ส่วนผสมนี้เข้าตา เพราะจะทำให้เยื่อบุตาอักเสบ
ลักษณะของ น้อยหน่า :
- ต้นน้อยหน่า เป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดเล็ก แตกกิ่งก้านสาขาออกเป็นก้านเล็ก ๆ ไม่ใหญ่โตมากนักผิวเกลี้ยง สีเทาอมน้ำตาล ลำต้นสูงประมาณ 8 เมตร
- ใบน้อยหน่า ออกใบเดี่ยว เรียงสลับกันไปตามข้อต้น ลักษณะของใบเป็นรูปรี ปลายและโคนใบจะแหลม ใบกว้างประมาณ 1-2.5 นิ้วยาว 3-6 นิ้ว สีเขียว ก้านใบยาว 0.5 นิ้ว
- ดอกน้อยหน่า ออกดอกเดี่ยว ๆ อยู่ตามง่ามใบ ลักษณะของดอกจะห้อยลงมีอยู่ 2 ชั้น ชั้นละ 3 กลีบ ชั้นในกลีบดอกจะสั้นกว่าชั้นนอก มีสีเหลืองอมเขียว กลีบเลี้ยงมี 3 กลีบ เกสรกลาง ดอกมีจำนวนมากมาย
- ผลน้อยหน่า ออกเป็นลูกกลม ๆ ป้อม ๆ โตประมาณ 3-4 นิ้ว มีผิวขรุขระ เป็นช่องกลมนูน ซึ่งในแต่ละช่อง
นั้นภายในจะเป็นเนื้อสีขาวและมีเมล็ดสีดำหรือน้ำตาลเข้ม เนื้อในทานได้มีรสหวาน เปลือกผลสีเขียว แต่ถ้าสุกตรงขอบช่องนูนนั้นจะออกสีขาวและบีบดูจะนุ่ม ๆ