ชื่อสมุนไพร : กระวาน
ชื่ออื่น ๆ : กระวานดำ, กระวานแดง, กระวานขาว (ภาคกลาง, ภาคตะวันออก) กระวานจันทร์, กระวานโพธิสัตว์
ชื่อสามัญ : Siam Cardamom, Best Cardamom, Clustered Cardamom, Camphor Seed
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Amomum krervanh Pierre
ชื่อวงศ์ : Zingiberaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นกระวาน เป็นไม้ล้มลุก มีเหง้า สูงประมาณ 2 เมตร กาบใบหุ้มซ้อนกันทำให้ดูคล้ายลำต้น
- ใบกระวาน ใบเดี่ยว แคบยาว รูปขอบขนาน ยาว 15-25 ซม. ปลายแหลม
- ดอกกระวาน ช่อดอกออกจากเหง้าชูขึ้นมาเหนือพื้นดิน รูปทรงกระบอก ยาว 6-15 ซม. ก้านช่อดอกยาว 5-15 ซม. ใบประดับสีเหลืองนวล มีขนคาย เรียงซ้อนสลับกันตลอดช่อ ในซอกใบประดับมีดอก 1-3 ดอก ปลายกลีบเลี้ยงมี 3 หยัก กลีบดอกสีเหลือง เป็นหลอดแคบ เกสรเพศผู้ไม่สมบูรณ์แปรสภาพเป็นกลีบขนาดใหญ่ สีขาว มีแถบสีเหลืองตรงกลาง
- ผลกระวาน ค่อนข้างกลม สีนวล มี 3 พู ผลอ่อนมีขนและจะร่วงไปเมื่อแก่ ผลแก่จะแตก มีเมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก เมล็ดอ่อนสีขาวมีเยื่อหุ้ม เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีดำ ทั้งผลและเมล็ดมีกลิ่นหอม
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ผลแก่
ช่วงเวลาที่เก็บยา : ตั้งแต่เริ่มปลูกจนมีอายุ 4 – 5 ปี จึงจะเริ่มเก็บผลได้ ผลแก้เก็บในช่วงเดือนสิงหาคม – เดือนมีนาคม
รสและสรรพคุณยาไทย : รสเผ็ดร้อน กลิ่นหอม เป็นยาขับลมและเสมหะ
วิธีใช้ กระวาน :
- แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ และแน่นจุกเสียด
โดยเอาผลแก่จัดตากแห้งและบดเป็นผงรับประทานครั้งละ 1 ช้อนครึ่ง – 3 ช้อนชา (หนัก 1 – 2 กรัม) ชงกับน้ำอุ่น - ผลกระวานยังใช้ผสมกับยาถ่าย เช่น มะขามแขก เพื่อบรรเทาอาการไซ้ท้อง
