ภูมิปัญญาการนวดแผนไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ปรัชญาและแนวคิดของการนวดไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

• การนวดพื้นบ้านอีสาน เป็นการรักษาแบบองค์รวม มีวิธีการสร้างองค์ความรู้แบบองค์ความรู้เฉพาะตน สั่งสมประสบการณ์ จดจำวิธีการนวดต่าง ๆ เพื่อสืบทอดให้กับคนในครอบครัว
• หมอนวดพื้นบ้าน ทางอีสานเรียกว่า หมอเอ็นหรือหมอจับเส้น
• ตำแหน่งของเส้นในการนวดพื้นบ้านอีสานมี 7 เส้น คือ เส้นบริเวณใบหน้า เส้นคอ เส้นแขน เส้นสันหลัง เส้นขา เส้นสีข้าง และเส้นท้อง
• กลุ่มอาการที่สามารถบำบัดของหมอนวดพื้นบ้านภาคอีสาน มีดังนี้
  ╰☆ อาการปวดเมื่อย
  ╰☆ อาการกล้ามเนื้อเกร็ง ที่เรียกว่า เส้นเค็ง หรือเอ็นเค็ง เกิดจากการทำงานหนัก
  ╰☆ อาการกล้ามเนื้อเกร็งที่เกิดจากการเคลื่อนไหวไม่ถูกต้อง ที่เรียกว่า ผิดเส้น
  ╰☆ อาการคอหมอน
  ╰☆ อาการปวดหลังที่เกิดจากการเกร็งตัวที่ไม่ใช่จากกระดูกทับเส้นประสาท
  ╰☆ ข้อติด (ข้อไหล่)
  ╰☆ อาการปวดตามหัวเข่า ข้อเท้าเคล็ด ที่เรียกว่า ตีนเค้น
  ╰☆ อาการปวดศีรษะที่เกิดจากความเครียด ที่เรียกว่า เอ็นงอนเค็ง
  ╰☆ อาการปวดท้องที่เกิดจาก ท้องอืด ท้องเฟ้อ ลมในกระเพาะ ที่เรียกว่า เอ็นท้องเค็ง
  ╰☆ อาการสะบักจม (เอ็นเข้าเจี้ยง)
  ╰☆ อาการขาอ่อนแรง (เอ็นเข้าตานกเอี้ยง)
  ╰☆ อาการอัมพฤกษ์ อัมพาต ขากรรไกรค้าง
• อาการที่หมอนวดพื้นบ้านไม่นวด คือ ผู้ป่วยอาการตัวเหลือง ตาเหลือง พวกแพ้ยาฉีดหญ้า ท้องเป็นก้อน แดง ร้อนและเจ็บ

รูปแบบวิธีการนวดแผนไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

• รูปแบบและเทคนิคการนวดพื้นบ้านอีสาน ได้แก่ การกด การดัด การดึง การบีบ การเหยียบ การจกงัด การขิดเส้น การเขี่ยเส้น การคลึงเส้น การยืดเส้น (เหยียดเส้น)
  ╰☆ การจกงัด คือ การใช้นิ้วหัวแม่มือกดลงตรง ๆ แล้วงัดขึ้น เช่น การรักษาเอ็นเข้าเจี้ยง (สะบักจม)
  ╰☆ การขิดเส้น คือ การใช้นิ้วหัวแม่มือกดลงไปตรงแล้วดึงออกเร็ว ๆ (คล้ายการจกงัด แต่การจกงัดต้องกดลงให้เจอเส้นแล้วค่อยงัดขึ้น) เพื่อทำให้เส้นที่จมฟูขึ้น
  ╰☆ การเขี่ยเส้น คือ การใช้นิ้วมือเขี่ยเส้นบริเวณร่องสามเหลี่ยมไหปลาร้า
  ╰☆ การคลึงเส้น คือ การใช้อุ้งมือคลึงไปเบา ๆ บริเวณกล้ามเนื้อที่ตึงตัวมาก ๆ เป็นการคลายกล้ามเนื้อก่อนการกด
  ╰☆ การยืดเส้น (เหยียดเส้น) คือ ขั้นตอนสุดท้ายในการนวด เพื่อยืดกล้ามเนื้อหลังการนวด
• จุดอันตรายที่ควรระวังในการนวดแผนไทยภาคอีสาน โดยเรียกจุดนี้ว่า จุดรวมเส้น มีทั้งหมด 10 จุด คือ
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณใบหน้า ใต้กกหู เรียกว่า จุดตายดับ
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณร่องสามเหลี่ยมไหปลาร้า
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณท้ายทอย
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณใต้รักแร้
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณข้อพับศอก
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณก้นกบ
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณขาหนีบ
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณอวัยวะเพศ
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณท้องหรือสะดือ
  ╰☆ จุดรวมเส้นบริเวณข้อพับเข่า