การปรุงยาตามแบบแผนโบราณ
เภสัชกรรม คือ การปรุงยาที่ผสมใช้ตามวิธีต่างๆ ตามแผนโบราณ ซึ่งมี 28 วิธี ดังต่อไปนี้
- ยาสับเป็นชิ้นเป็นท่อนใส่ลงในหม้อ เติมน้ำต้มแล้วรินแต่น้ำกิน
- ยาดองแช่ด้วยน้ำท่าหรือน้ำสุรา แล้วรินแต่น้ำกิน
- ยากัดด้วยเหล้าหรือแอลกอฮอล์ และหยดลงในน้ำ เติมน้ำกิน
- ยาเผาเป็นด่าง เอาด่างมาแช่น้ำไว้ แล้วรินแต่น้ำกิน
- ยากลั่นเอาน้ำเหงื่อ เอาด่างมาแช่น้ำไว้ แล้วรินแต่น้ำกิน
- ยาหุงด้วยมัน เอาน้ำมันใส่กล่อง เป่าบาดแผล และฐานฝี
- ยาผสมแล้ว ต้มเอาน้ำบ้วนปาก
- ยาผสมแล้ว ต้มเอาน้ำอาบ
- ยาผสมแล้ว ต้มเอาน้ำแช่
- ยาผสมแล้ว ต้มเอาน้ำสระ
- ยาผสมแล้ว ต้มเอาน้ำสวน
- ยาต้มเป็นผงแล้ว บดให้ละเอียดละลายน้ำกระสายกิน
- ยาเผาหรือคั่วให้ไหม้ ตำเป็นยาผงบดให้ละเอียด ละลายน้ำกิน
- ยาผสมแล้ว ทำเป็นผง กวนให้ละเอียดใส่กล่องเป่าทางจมูกและคอ
- ยาผสมแล้วม้วนเป็นบุหรี่ หรือยัดกล้องสูบ
- ยาผสมแล้ว มาเป็นยาธาตุ
- ยาผสมแล้ว ทำเป็นลูกประคบ
- ยาผสมแล้วใช้เป็นยาพอก
- ยาผสมแล้ว บดละเอียดเป็นผงแล้วปั่นเป็นเม็ดหรือเม็ดลูกกลอน กลืนกิน
- ยาผสมแล้ว บดผงปั่น เป็นแผ่นหรือปั่นเป็นแท่ง แล้วใช้เหน็บ
- ยาผสมแล้ว บดผงผสมตอกอัดเม็ด
- ยาผสมแล้ว บดผงทำเม็ดแล้วเคลือบ
- ยาผสมแล้ว ทำเป็นเม็ดแคปซูล (ต้องมีคำว่า “แผนโบราณ” อยู่บนแคปซูล)
- ยาผสมแล้ว ห่อผ้าบรรจุลงในกลักแล้วเอาไว้ใช้ดม
- ยาผสมแล้ว ใส่กล่องติดไฟใช้ควันเป่าบาดแผลและฐานฝี
- ยาผสมแล้ว เผาไฟหรือโรยบนถ่านไฟ ใช้ควันรม
- ยาผสมแล้ว ต้มเอาไอลมหรืออบ
- ยาผสมแล้ว กวนเป็นยาขี้ผึ้งปิดแผล ซึ่งเรียกว่ายากวน
