ขนานที่ ๑ท่านให้เอา ปูนแดง (ปูนแดงกินกับหมาก) นำมาตากแดดให้แห้ง กับ พริกไทยร่อน ๗ เม็ด บดเป็นผง ใช้รับประทานกับน้ำร้อน มีสรรพคุณแก้โรคคอตีบ (โรคไซง้อ) ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแลฯ
วิทยาทานสงวนนาม
ขนานที่ ๒
ท่านให้เอา แมลงมุมตายซาก ๗ ตัว (เป็นอย่างน้อย) นำมาบดให้ละเอียด ผสมกับ พิมเสน ใช้เป่าเข้าในลำคอของผู้ป่วย มีสรรพคุณแก้โรคคอตีบ (โรคไซง้อ) ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแลฯ
วิทยาทานสงวนนาม
ขนานที่ ๓ท่านให้เอา ผักบุ้งไทย (ผักบุ้งที่ขึ้นตามท้องนา) นำมาล้างน้ำให้สะอาด เผาไฟให้ไหม้เป็นขี้เถ้า ผสมกับ น้ำส้มสายชู ใช้กวาดในลำคอ มีสรรพคุณแก้โรคคอตีบ ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแลฯ
วิทยาทานสงวนนาม
ขนานที่ ๔ท่านให้เอา ลูกมะคำดีควาย ๑ ขนเม่น ๑ ขนแววหางนกยูง ๑ กระดูกงูเหลือม ๑ พริกไทยร่อน ๑ ตัวยาทั้ง ๕ อย่างนี้เอาอย่างละพอสมควร นำมาเผาไฟให้ไหม้แล้ว ตำเป็นผงเก็บไว้ ใช้ผสมกับ น้ำมะนาว ใช้กวาดในลำคอเด็ก หรือ ใช้พอกทาหัวฝี หัวพิษ ตามบริเวณร่างกาย ก็ได้ หรือ ผสมกับ พิมเสน (เล็กน้อย) บรรจุหลอดกาแฟ หรือ หลอดไม้อ้อ ใช้เป่าเข้าในลำคอของเด็กผู้ป่วยก็ได้ มีสรรพคุณแก้โรคคอตีบชะงัดนักแลฯ
พระครูอุทัยปัญญาคุณ วัดโพธิ์ตรุ อ.ท่าวุ้ง ลพบุรี
ขนานที่ ๕ท่านให้เอา รากต้นโทงเทง นำมาฝนกับ เหล้า ให้น้ำยาข้นพอสมควร ใช้สำลีพันปลายไม้ คลึงกับยาที่ฝนแล้วนั้น ใช้กวาดในลำคอผู้ป่วย และใช้สำลีชุบน้ำยาให้ผู้ป่วยอมไว้ มีสรรพคุณแก้โรคซางง้อ ตั๊วง้อ แซ่ง้อ ที่เกิดในลำคอ มีอาการทำให้ปากและคางแข็ง น้ำลายไหลยืด พูดไม่ได้ ให้หานไปได้อย่างชะงัดนักแลฯ
พระครูสมุทรการโกวิท สมุทรสงคราม
ขนานที่ ๖ท่านให้เอา กำมะถันแดง หนัก ๑ บาท ขี้แมลงสาบ หนัก ๑ บาท สนิมเหล็ก หนัก ๑ บาท ตัวยาทั้ง ๓ อย่างนี้นำมาตำให้ละเอียด ใส่กระทะคั่วไฟ บีบน้ำมะนาวลงผสม คั่วให้แห้ง ๓ ครั้ง (คือ เมื่อน้ำมะนาวแห้งแล้ว บีบน้ำมะนาวลงผสมอีก รวม ๓ ครั้ง) แล้วยกลงทิ้งไว้ให้เย็น ใส่พิมเสน หนัก ๑ บาท ลงผสม บดให้ละเอียด ใช้เป่าเข้าในบำคอผู้ป่วย มสรรพคุณแก้โรคคอตีบ ซึ่งมีเม็ดขึ้นในลำคอ ทำให้กินข้ากินน้ำไม่ได้ เคยใช้รักษาหายมาแล้วทุกรายแลฯ
พระครูปัญญาวัชรากร วัดหนองปลาไหล เพขรบุรี
ขนานที่ ๗
ท่านให้เอา แววหางนกยูง ๑ ผ้าแพรดำ ๑ หัวปลาไหลสด ๑ ตัวยาทั้ง ๓ อย่างนี้เอาอย่างละพอสมควร นำมาเผาไฟให้ไหม้ บดให้ละเอียด ละลาย กับ สุรา พอมีน้ำยาข้นๆ ใช้นิ้วมือแตะยากวาดในลำคอของเด็ก มีสรรพคุณแก้โรคคอตีบ ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแลฯ
พระบุญเลิศ จนฺทสโร วัดบ้านลาด อ.หนองแค สระบุรี
ขนานที่ ๘ท่านให้เอา กระดองเต่า (ที่เขากินเนื้อแล้ว หรือ เต่าตายเอง) นำมาเผาไฟ โดยวางไว้บนแผ่นสังกะสี บดให้ละเอียด ๑ น้ำตาลกรวด ๑ พิมเสน ๑ ตัวยาทั้ง ๓ อย่างนี้เอาอย่างละเท่าๆกัน นำมาบดให้ละเอียด ใช้อมและกลืนเข้าไปในลำคอด้วย มีสรรพคุณแก้โรคคอตีบ แก้โรคปากเปื่อย แก้โรคไอ ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแลฯ
พระครูพิบูลรัตนากร วัดสามกอ อ.เสนา อยุธยา
ขนานที่ ๙ท่านให้เอา รากต้นโทงเทง นำมาฝนกับฝาละมีหม้อดิน ใช้น้ำส้มสายชูเป็นน้ำกระสายยา เมื่อฝนข้นดีแล้ว ใช้น้ำยาให้ผู้ป่วยอมไว้ประมาณ ๕ นาที แล้วบ้วนทิ้ง มีสรรพคุณแก้โรคคอตีบ ทำให้หายเจ็บปวด และทำลายหัวพิษให้หายไป ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแลฯ
พระครูวรกิจวิจารณ์ วัดพระพิเรนทร์ กรุงเทพมหานคร
