กระจับ

• ต้นกระจับ เป็นพืชน้ำล้มลุกอายุหลายฤดู มีอยู่ทั่วไป ลักษณะเป็นกอลอยน้ำ ชอบน้ำนิ่ง มีรากหยั่งยึดดินและมีไหล
  
• ใบกระจับ ใบเดี่ยวมี 2 แบบ ใบที่ลอยน้ำมีก้านยาว อวบน้ำและพองเป็นกระเปาะตรงกลาง ทำให้ลอยน้ำได้ดี แผ่นใบมีรูปร่างคล้ายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน หรือรูปพัด ขอบใบแหลม ผิวใบด้านบนสีเขียวเป็นมัน ด้านล่างมีสีแดง ใบจะเรียงรอบลำต้นเวียนเป็นเกลียวถี่ๆ ทำให้ดูเหมือนใบแผ่เป็นวงรอบต้น ใบอีกแบบหนึ่งอยู่ในน้ำ เป็นเส้นฝอยๆ คล้ายราก
  
• ดอกกระจับ เป็นดอกเดี่ยวสีขาว ออกที่โคนก้านใบ ซึ่งจะบานอยู่เหนือน้ำ และมีกลีบเลี้ยง, เกสรตัวเมียและกลีบดอกอย่างละ 4 กลีบ โดยจะมีเกสรตัวเมียติดกับกลีบดอกสลับกัน ส่วนสิ่งที่อยู่เหนือวงกลีบคือรังไข่ ซึ่งมีอยู่ 2ช่องและมีออวุล 1 เมล็ด/ช่อง เมื่อผสมพันธุ์เสร็จแล้ว ก้านดอกจะงอกลับลงน้ำและผลจะเจริญอยู่ใต้น้ำ
• ผลกระจับ ผลอ่อนสีม่วงอมแดงจะเปลี่ยนเป็นสีดำเมื่อแก่ ส่วนที่เป็นเขาโค้ง 2 ข้างเจริญมาจากกลีบเลี้ยง ผลหรือฝักกระจับมีสีดำขนาดใหญ่ เปลือกหนาแข็งงอโค้งคล้ายเขาควาย เมื่อกะเทาะเปลือกนอกที่แข็งออก จะได้เนื้อในสีขาว มีแป้งมาก มีรสหวานมัน ใช้รับประทานเป็นอาหาร เกิดตามแหล่งน้ำจืดนิ่งๆทั่วไป

• หัว เป็นยาบำรุง บำรุงครรภ์
• ใบ รสเปรี้ยว กัดเสมหะ แก้ไอ ขับเมือกมันในลำไส้ และถอนพิษต่างๆ 
• เนื้อในฝัก รสมันหอมหวาน เป็นยาชูกำลัง ช่วยสร้างน้ำอสุจิในผู้ชายและสร้างไข่และผนังมดลูกในผู้หญิง บำรุงทารกในครรภ์ เป็นยาบำรุงครรภ์ บำรุงน้ำนม แก้อ่อนเพลีย บำรุงร่างกายหลังพื้นไข้ ดับพิษร้อน แก้ร้อนในกระหายน้ำ