ชื่อสมุนไพร : ผักชี
ชื่ออื่นๆ : ผักไล (ทั่วไป), ผักหอมป้อม (ภาคเหนือ), ผักหอมน้อย (ภาคอีสาน), ผักหอม(นครพนม), ยำแย้ (กระบี่), พังไฉ่ (จีนแต้จิ๋ว), ผักกี ( ไทยใหญ่)
ชื่อสามัญ : Coriander, Cilantro, Chinese parsley
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Coriandrum sativum Linn.
ชื่อวงศ์ : APIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นผักชี เป็นไม้ล้มลุก ที่มีลำต้นตั้งตรง ภายในจะกลวงและมีกิ่งก้านที่เล็ก ไม่มีขน มีรากแก้วสั้น แต่รากฝอยจะมีมาก ซึ่งลำต้นนี้จะสูงประมาน 8-15 นิ้ว ลำต้นสีเขียวแต่ถ้าต้นแก่จัดจะออกสีเขียวอมน้ำตาล
- ใบผักชี ลักษณะการออกของใบจะเรียคล้ายขนนก แต่อยู่ในรูปทรงพัด ซึ่งใบที่โคนต้นนั้นจะมีขนาดใหญ่กว่าที่ปลายต้น เพราะส่วนมากที่ปลายต้นจะเป็นเส้นฝอย มีสีเขียวสด
- ดอกผักชี ออกเป็นช่อตรงส่วนยอดของต้น ดอกนั้นมีขนาดเล็ก มีอยู่ 5 กลีบ สีขาวหรือชมพูอ่อนๆ
- ผลผักชี จะติดผลในฤดูหนาว ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลมโตประมาน 3-5 มิลลิเมตร ตรงปลายผลจะแยกออกเป็นสองแฉก ตามผิวจะมีเส้นคลื่นอยู่ 10 เส้น
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ทั้งต้น, ผลแห้ง
สรรพคุณ ผักชี :
- ทั้งต้น ช่วยเป็นยาระบายเสมหะ แก้หัดหรือผื่น ขับเหงื่อ ขับลม ท้องอืดท้องเฟ้อ
- ผลแห้ง แก้อาการคลื่นไส้อาเจียนที่เกิดจากธาตุไม่ปกติ ขับเหงื่อ ขับพิษเหือดหัด สุกใส ดำแดง ขับลม เจริญอาหาร แก้บิด ถ่ายเป็นเลือด ถ่ายเป็นมูก แก้ริดสีดวงทวาร มีเลือดออก แก้ท้องอืดเฟ้อ
- เมล็ด แก้ปวดฟัน ปากเจ็บ
วิธีและปริมาณที่ใช้ :
- แก้บิดถ่ายเป็นเลือด
ใช้ผล 1 ถ้วยชา ตำผสมน้ำตาลทราย ผสมน้ำดื่ม - แก้บิด ถ่ายเป็นมูก
ใช้น้ำจากผลสดอุ่น ผสมเหล้าดื่ม - แก้ริดสีดวงทวาร มีเลือดออก
– ใช้ผลสดบดให้แตก ผสมเหล้าดื่มวันละ 5 ครั้ง
– ใช้ต้นสด 120 กรัม ใส่นม 2 แก้ว ผสมน้ำตาล ดื่ม - แก้ท้องอืดเฟ้อ
ใช้ผล 2 ช้อนชา ต้มน้ำดื่ม - แก้เด็กเป็นผื่นแดงไฟลามทุ่ง ช่วยให้ผื่นหัดออกเร็วขึ้น
ใช้ต้นสด หั่นเป็นฝอย ใส่เหล้าต้มให้เดือด ใช้ทา - แก้ปวดฟัน ปากเจ็บ
ใช้เมล็ดต้มน้ำ ใช้อมบ้วนปากบ่อยๆ